وی گفت: به نظر می‌رسد هدف‌گذاری ساخت سالانه یک میلیون مسکن، دقیق نباشد و حداکثر سالی ۵۰۰ هزار واحد مسکونی کمبود داشته باشیم. محمدرضا عبدلی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر درباره قانون جهش تولید مسکن و طرح نهضت ملی مسکن گفت: قانون جهش تولید مسکن در زمان بررسی در مجلس، ابتدا به عنوان طرح جهش تولید و تامین مسکن مطرح شد اما کلمه تامین مسکن از آن حذف و به طرح جهش تولید مسکن تبدیل شد.

کارشناس مسکن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در دوره‌های زمانی بررسی طرح جهش تولید مسکن در مجلس، بخش‌هایی از این طرح که درباره اخذ برخی مالیات‌‌ها، ساماندهی بازار اجاره و تولید برای اجاره‌داری مسکن بود از طرح حذف شد و صرفا تولید مسکن مورد توجه قرار گرفت.  عبدلی اظهار کرد: طرح نهضت ملی مسکن مانند مسکن مهر یا طرح ملی مسکن دارای ایرادات اساسی است که یکی از مهم‌ترین ایرادات طرح‌های حمایتی، نبود برنامه‌های حمایتی بااهمیت از متقاضیان فاقد مسکن است. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا سهمیه‌های ویژه‌ای در بخش مسکن برای دهک‌‌های مختلف در نظر گرفته می‌شود. وی افزود: حمایت‌‌ها در کشور ما برای خانه‌دار شدن مردم به برخی حمایت‌‌های کم‌اهمیت از جمله تخفیف در هزینه صدور پروانه، برخی مجوزهای نظام مهندسی یا هزینه‌های مالیاتی محدود می‌شود.

وی یکی دیگر از ایرادات طرح‌های حمایتی مسکن را ضعف در مکان‌یابی عنوان و اظهار کرد: در حال حاضر که ثبت نام نهضت ملی مسکن در جریان است در تعدادی از استان‌ها، اراضی اختصاص یافته به طرح در شهرهای جدیدی تعیین شده که در دو دهه گذشته هم به آنها از سوی مردم توجهی نشده بود. از جمله آنکه، پنج شهر جدید در کشور داریم که جمعیت‌پذیری زیر هزار نفر طی ۲۰ سال دارند اما مجددا در طرح نهضت ملی مسکن، پروژه‌ها را در همین شهرهای جدید تعریف کرده‌اند. وی علت خالی بودن واحدهای مسکونی شهرهای جدید را ناشی از نبود تقاضا و نه تمایلات سفته‌بازانه عنوان کرد. وی همچنین با اشاره به روش تامین مالی تعریف شده برای ساخت یک میلیون خانه گفت: تامین منابع صندوق ملی مسکن در هاله‌‌ای از ابهام قرار دارد. به عنوان مثال بخش عمده‌‌ای از ردیف بودجه‌های اعتباری در نظر گرفته شده برای صندوق‌های مشابه در قوانین بودجه سنواتی تخصیص داده نمی‌شود. صندوق ملی مسکن هم احتمالا از جمله این صندوق‌ها خواهد بود. وی تصریح کرد: یکی از منابع مالی در نظر گرفته شده برای تامین اعتبار صندوق ملی مسکن، درآمدهای مالیاتی بخش مسکن است. اما این پایه‌های مالیاتی سال‌هاست که درباره آنها صحبت می‌شود اما زمینه قانونی برای اجرایی شدنشان وجود ندارد.

نگاه حاشیه‌‌ای به ساخت مسکن

وی همچنین ایرادات دیگر طرح نهضت ملی مسکن را عدم توجه به آمایش سرزمینی عنوان و بیان کرد: نگاه عمده نهضت ملی مسکن توجه به تامین مسکن در حاشیه کلان‌شهرها است که نوعی تمرکزگرایی در این طرح برشمرده شده و ممکن است در سال‌های آینده به افزایش مهاجرت به حاشیه کلان‌شهرها منجر شود.

به گفته عبدلی به دلیل عدم توجه به مسائل معیشتی در طرح‌های مسکن حمایتی، برخی از مالکان واحدهای مسکن مهر یا طرح‌های مشابه آن به دلیل عدم توانایی در بازپرداخت اقساط مربوطه، نسبت به فروش قولنامه‌ای واحدهای خود به دلیل قانونی نبودن خرید و فروش آنها اقدام کرده‌اند که البته در سال‌های اخیر، فروش عرصه واحدهای مسکن مهر قانونی شد و امکان انتقال سند وجود دارد. عبدلی با اشاره به بحران کمبود آب در کشور گفت: برخی طرح‌های حمایتی مسکن مانند مسکن مهر در سال‌های اخیر به تمرکزگرایی در حاشیه کلان‌شهرها منجر شده و سختی دسترسی به آب را تشدید کرده است.وی هدف‌گذاری ساخت سالانه یک میلیون مسکن را خالی از توجیه دانست و خاطرنشان کرد: در برخی سال‌ها که صنعت ساخت‌و‌ساز در اوج رونق بود به ساخت ۹۰۰ هزار واحد هم دست یافتیم. به نظر می‌‌رسد در سال‌های اخیر برای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای مسکن حداکثر سالی ۵۰۰ هزار واحد نیاز داریم.

 تیراژ غیرواقعی برای مسکن‌‌ دولتی

وی افزود: در زمانی که دولت تمام امکانات خود را برای تکمیل مسکن حمایتی بسیج کرد کمتر از ۲۰۰ هزار واحد توانست بسازد حال که در دوره کمبود شدید منابع مالی هستیم بعید است دولت بتواند تا این تعداد واحد بسازد.وی تعریف تیراژ غیرواقع‌‌بینانه برای ساخت مسکن را در برخی سال‌های اخیر باعث ایجاد کمبود شدید مصالح ساختمانی دانست و ادامه داد: در طرح نهضت ملی مسکن برای رفع این مشکل، شیوه‌های نامناسبی از جمله اختصاص سهمیه‌های مصالح ساختمانی در نظر گرفته شده است که تجربه ثابت کرده تا زمانی که پوشش ریسک تضمین نشود امکان تامین مصالح وجود خواهد داشت. کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس درباره الحاق برخی اراضی حاشیه شهرها و همچنین منابع طبیعی به نهضت ملی مسکن نیز گفت: متاسفانه بخش زیادی از اراضی درون‌شهری بلااستفاده رها شده‌اند یا در تصرف برخی نهادها قرار گرفته‌اند. به جای آنکه اراضی درون شهری را به این طرح اختصاص دهیم به الحاق اراضی خارج از شهر به محدوده شهرها روی آورده‌ایم؛ بر اساس برآوردها، سالانه ۸‌هزار هکتار اراضی حاشیه شهرها باید به محدوده شهر الحاق شود. اما در طرح نهضت ملی مسکن شنیده شده تا یک میلیون هکتار قرار است به محدوده شهرها اضافه شود.