شورای عالی شهرسازی در مصوبه‌ای جدید برای پایتخت، دستور توقف «ساختوسازهای مزاحم و مشکوک به عدم رعایت مقررات بالادست» را صادر کرد. هفته گذشته ساکنان محله «برجهای هرمزان» در شهرک غرب با نصب یک بنر در محوطه ورودی برج‌ها، نسبت به اقدام وزیر راه و شهرسازی در صدور ابلاغیه «تعلیق برجسازی جدید در محله هرمزان»، واکنش مثبت نشان دادند و از اینکه اعتراض مکتوب آنها به شورای عالی شهرسازی، مورد توجه مقامات دولتی ناظر بر شهر تهران قرار گرفته است، رضایت خود را با نصب بنر اعلام کردند.
بررسی‌ها درباره جزئیات آنچه به تازگی در این محله اتفاق افتاده، حاکی است: اواخر سال گذشته موضوع خواسته اهالی برجهای قدیمی محله هرمزان مبنی بر «رسیدگی قانونی به عواقب احداث یک برج جدید در این محله»، برای چندمین بار، در شورای عالی شهرسازی مطرح و در نهایت، 19 اسفند 94 دستور عباس آخوندی در مقام رئیس شورا، به‌عنوان مصوبه شورای عالی شهرسازی در ارتباط با «فرجام ساخت برج اضافی در فضای میانی انبوه برجهای فعلی هرمزان»، به نهاد تحت امر این شورا در تهران ابلاغ می‌شود.
براساس این مصوبه، اداره راه و شهرسازی استان تهران در پی اجرای حکم شورای عالی شهرسازی، از ادامه عملیات ساختمانی برج جدید در محله هرمزان ممانعت به عمل آورده تا اعتراض و شکایت ساکنان برجهای مجاور در کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور با حضور نماینده ساکنان و عوامل ذی‌نفع برج در حال ساخت، به‌صورت دقیق و فنی رسیدگی شده و رای نهایی در این ارتباط صادر شود. موضوع ساختوسازهای مزاحم حقوق شهروندی و سلب‌کننده آسایش ساکنان محله‌های قدیمی به‌خصوص شهرک غرب، سال گذشته همین موقع در قالب چند گزارش خبری مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
همچنین خبر مربوط به خواسته ساکنان برجهای هرمزان برای رسیدگی به صحت و سقم مجوز صادر شده برای احداث برج جدید در این محله نیز سال گذشته به چاپ رسید و همان زمان اعضای شورای عالی شهرسازی اعلام کردند، در راستای اصلاح نظام صدور مجوزهای ساختمانی در تهران، ساختوسازهای مغایر اسناد بالادستی پایتخت را شناسایی و نسبت به توقف آنها اقدام خواهند کرد. هم‌اکنون یک نمونه از پیگیری‌های شورای عالی شهرسازی در این زمینه، شناسایی شده است که جزئیات آن نشان می‌دهد: عملیات برجسازی در یکی از محله‌های پایتخت به رغم داشتن مجوز شهرداری، با دستور شورای عالی شهرسازی متوقف شده تا درباره رعایت یا عدم رعایت سه خط قرمز شورای عالی از جانب عوامل این پروژه، تحقیقات کامل و مستند انجام شود.
در مصوبه شورای عالی شهرسازی برای تعلیق عملیات برج در حال ساخت در محله برجهای هرمزان شهرک غرب آمده است: تصمیم‌گیری نهایی برای توقف دائمی یا ادامه ساخت این برج، بعد از استعلام کمیته فنی شورای عالی شهرسازی درخصوص کم و کیف «رعایت سرانه‌های شهری در برجهای هرمزان، نوع کاربری زمین برج جدید و همچنین میزان انطباق پروژه برجسازی در این محله با طرح‌های شهری بالادست» اتخاذ خواهد شد اما تا زمان بررسی موارد سه گانه در کمیته فنی، باید پروژه مذکور در تراز صفر-صفر متوقف شده و گزارش توقف عملیات ساختمانی به دفتر نظارت دبیرخانه شورای عالی شهرسازی گزارش شود. در این مصوبه، اداره راه و شهرسازی استان تهران مسوول پیگیری و اجرای متن مصوبه معرفی شده است.
متن این مصوبه به شرح زیر است: شورای عالی شهرسازی در جلسه مورخ 17 اسفند سال 94، پس از استماع گزارش مربوط به شکایت ساکنان مجتمع هرمزان و پیرو دستور رئیس شورا (وزیر راه و شهرسازی)، مقرر کرد، ابتدا پروژه مذکور در تراز صفر-صفر متوقف شده و گزارش توقف به دفتر نظارت دبیر خانه شورای عالی ارائه شود و سپس، طرح این پروژه با تدقیق میزان سرانه‌ها و نوع کاربری ها و انطباق با طرح‌های بالادست و با حضور کلیه گروه‌های ذی‌نفع و مسوولین ذی‌ربط در کمیته فنی شماره یک شورای عالی شهرسازی بررسی و نتیجه به شورای عالی برای اتخاذ تصمیم نهایی ارائه شود. لذا ضمن ارائه مسوولیت پیگیری و اجرای این مصوبه به اداره راه و شهرسازی استان تهران، لازم است اقدامات لازم براساس متن مصوبه شورای عالی شهرسازی انجام بگیرد. ، مصوبه شورای عالی شهرسازی چند ماه بعد از دستور صریح وزیر راه و شهرسازی در ارتباط با این پروژه، تصویب و ابلاغ شده است.
عباس آخوندی پیش‌تر در پاسخ به گزارش مشاور حسابرسی خود درخصوص درخواست رسیدگی به خواسته ساکنان محله هرمزان درباره اقدامات یکی از شرکت‌های وابسته به نهادهای دولتی و عمومی، خطاب به دو مقام مسوول به‌صورت مکتوب ابلاغ کرد: حقوق شهروندان باید مورد احترام و رعایت قرار گیرد. لذا دستور فرمایید اقدامات اجرایی متوقف و گزارش دقیق حقوقی و فنی تهیه و ارائه شود. در این ارتباط، کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در تاریخ 29 فروردین امسال، با دعوت از ساکنان برجهای هرمزان و ذی‌نفعان برج جدید در حال ساخت در این محله، رسیدگی دقیق و فنی به این پروژه را با هدف استعلام درباره رعایت یا عدم رعایت خطوط قرمز شورای عالی شهرسازی در برجسازی محله هرمزان، آغاز کرد. ورود عملیاتی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به پرونده برج‌سازی‌های مزاحم در پایتخت، گام سوم این نهاد نظارتی برای اصلاح انحرافات ساختمانی در پایتخت محسوب می‌شود.
پیش‌تر و در ابتدای دولت یازدهم، طرح تفصیلی شهر تهران مورد اصلاح و بازنگری شورای عالی قرار گرفت و برخی مقررات قید شده در این طرح که اجازه بارگذاری جمعیتی معادل 2 میلیون نفر بیشتر از سقف جمعیت‌پذیری قید شده در طرح جامع شهر تهران به شهرداری داده بود را از متن طرح تفصیلی حذف کرد. شورای عالی در گام دوم با ابلاغ چند بخشنامه به استانداری تهران و مدیریت شهری پایتخت، صدور پروانه ساختمانی در مناطقی از پایتخت همچون منطقه 22 و همچنین صدور مجوز برجسازی در کل شهر را تا زمان تهیه و تدوین ضوابط خاص بلندمرتبه‌سازی، ممنوع اعلام کرد و در عین حال، خواستار اصلاح رویه قبلی در شهرداری‌های مناطق برای صدور پروانه ساختمانی خارج از ضوابط و مقررات طرح تفصیلی شد. هم اکنون گام سوم شورای عالی برای کنترل ساختوسازهای مغایر حقوق شهروندی و متضاد از اسناد بالادست، در پی مصوبه اخیر این شورا آغاز شده است.
وزارت راه و شهرسازی، موضوع برجهای هرمزان را در پی اعتراض ساکنان محله و خواسته‌شان نسبت به پیگیری صحت و سقم اصل مجوز ساختمانی، در دستور کار خود قرار داد. این در حالی است که در سایر مناطق شهر، ساختوسازهای غیرمسکونی متعددی وجود دارد که عوامل ساخت آنها به‌صورت آشکار حقوق عمومی ساکنان محله را نادیده می‌گیرند و مراتب سلب آرامش و آسایش شهری آنها را با تخلفات ریز و درشت– از انسداد فضای مشاعات شهری با اشغال فضا توسط مصالح ساختمانی تا گودبرداری‌های عمیق و نشست خیابان- رقم می‌زنند. کارشناسان شهری در این باره معتقدند: بی‌اطلاعی شهروندان نسبت به حقوق شهروندی خود و همچنین بی‌تفاوتی آنها نسبت به رفتار خارج از چارچوب مقرراتی برخی سازنده‌ها، نقش بسزایی در شکل‌گیری ساختوسازهای مزاحم داشته است.
در این میان، به دلیل محرومیت سرمایه‌گذاران ساختمانی شهر تهران از وجود دستورالعمل و نظام واحد برای برجسازی، طی سال‌های اخیر تعداد برج‌سازی‌های انحرافی و ساختوسازهای بلندمرتبه مغایر ضوابط بالادست، افزایش پیدا کرده است تا جایی که، شورای عالی شهرسازی اخیرا اعلام کرد: غالب برجهای ساخته شده در منطقه 22 به‌عنوان منطقه کریدور هوای تازه به پایتخت، فاقد جانمایی درست و اصولی بوده و نباید برای ساخت آنها مجوز صادر می‌شد!
در حال حاضر نبود مقررات واحد و معتبر برای برجسازی در تهران، سبب شده برخی ساختوسازهای بلندمرتبه –بالای 20 تا 25 طبقه- از نظر شهروندان، به پروژه‌های مزاحم و انحرافی تعبیر شود. این نوع برج‌ها، پروژه‌هایی هستند که زمین محل ساخت آنها، بعضا در استعلام طرح تفصیلی، جزو کاربری اعمال شده برای آن پروژه، تعریف نشده است. به‌عنوان مثال، برخی برجهای در حال ساخت در شهرک غرب، در زمین‌هایی جانمایی شده که سایت استعلام طرح تفصیلی، پیش‌تر آنجا را جزو اراضی سبز معرفی کرده بود اما طی سال‌های اخیر، مجوز ساخت آنها در کمیسیون ماده 5 صادر شد.
روز گذشته خبرنگار برای اطلاع از آنچه در طرح تفصیلی تهران برای کاربری زمین برج هرمزان تعیین شده است، به سایت استعلام طرح تفصیلی مراجعه و با وارد کردن شماره بلوک و شماره ملک برجهای فعلی، درباره پهنه‌ای که این برج‌ها در آن قرار گرفته‌اند، تحقیق کرد. اما نتیجه استعلام، اطلاعات مبهم و در عین حال قابل تاملی را منعکس کرد. در سایت استعلام طرح تفصیلی تهران که پیش‌تر، پهنه قرارگیری همه املاک شهر تهران، به‌صورت اعلام کدهای چهارگانه R, S, M و G نمایش داده می‌شد، در حال حاضر هیچ اطلاعاتی مبنی بر موقعیت پهنه، به کاربران سایت ارائه نمی‌شود. این پهنه‌های چهارگانه نشان می‌دهد، ملک مورد استعلام در کدام یک از پهنه‌های مسکونی، تجاری، مختلف یا فضای سبز قرار دارد.
در سایت استعلام طرح تفصیلی، باید پس از اعلام نوع پهنه، وضعیت ملک از بابت «امکان ساختوساز» یا «لزوم حفظ وضعیت موجود» نیز به مالکان اطلاع داده شود. این در حالی است که در روز گذشته نتایج استعلام خبرنگار درباره وضعیت برجهای هرمزان و همچنین چند ملک دیگر، به جواب نرسید و ظاهرا سایت استعلام طرح تفصیلی از رویه قبلی در اعلام «ویژگی دقیق ملک و حدود مجوز ساختمانی قابل ارائه از طرف شهرداری»، خارج شده است.
روز گذشته، یک عضو شورای عالی شهرسازی و معماری کشور اعلام کرد: پرونده برج در حال ساخت در محله هرمزان، مورد رسیدگی دقیق شورا قرار خواهد گرفت و این اطمینان را به شهروندان می‌دهیم که مطابق مقررات، چنانچه بروز تخلف ساختمانی محرز شود، امکان پیشروی عملیات ساختمانی به هیچ وجه داده نخواهد شد و دستور توقف، حالت دائمی پیدا خواهد کرد.
مالکان تعدادی از برجهای قدیمی محله هرمزان در متن مکتوبی که در قالب اعتراض و شکایت به مسوولان وزارت راه و شهرسازی ارائه کرده‌اند، ساختوساز جدید در فضای مشاعات محله خود را عامل مسدود شدن برخی امکانات سکونتی‌شان از جمله راه ورودی پارکینگ و... معرفی کرده‌اند. در این متن، همچنین به گزارش مهندسان مشاور دعوت شده از طرف برجهای چهارگانه برای بررسی خسارت وارد‌شده به این برج‌ها از ناحیه برجسازی جدید، اشاره شده که موضوع عدم رعایت تعادل لایه‌های زمین را تایید می‌کند.
پیگیری حقوق از دست رفته
به این ترتیب اولین محصول پیگیری‌های شورای عالی شهرسازی و معماری کشور برای احیای حقوق از دست رفته شهروندان تهرانی در ساختوسازهای مغایر با ضوابط بالادستی به نتیجه رسید. شورای عالی شهرسازی و معماری کشور طی دو سال و نیم گذشته به‌صورت مداوم به پرونده ساختوسازهای غیرمجاز و مغایر با ضوابط طرح جامع و تفصیلی شهر تهران ورود پیدا کرد تا از این طریق حقوق شهروندان تهرانی را که در این مسیر مورد دست‌اندازی قرار گرفته احیا کند. نهایتا اواخر سال گذشته اولین محصول پیگیری‌های شورای عالی شهرسازی در پرونده ساختوساز در مشاعات محله برجهای هرمزان واقع در شهرک غرب به نتیجه رسید و با نامه تاکیدی وزیر راه و شهرسازی دستور توقف ساختوسازهای مجاور برجهای مسکونی هرمزان صادر شد.
نکته مهمی که در پیگیری پرونده ساختوسازهای مغایر در مشاعات برجهای هرمزان مشخص شد علت ادامه‌دار شدن این نوع از ساختوسازهای غیر مجاز در محلات مختلف شهر تهران است. به گفته اهالی برجهای مسکونی هرمزان در شهر تهران آنچه باعث شده سازنده‌های متخلف با وجود اجرای طرح تفصیلی جدید پایتخت به‌عنوان نقشه راه ساخت‌وسازها به ساختوسازهای غیرمجاز ادامه دهند و مجوزهای ساختمانی مغایر با ضوابط بالادستی شهر تهران دریافت کنند «بی‌خبری» و «بی‌تفاوتی» ساکنان مجاور پروژه‌های ساختوسازهای غیر مجاز به آنها است. به این معنا که بسیاری از شهروندان تهرانی از قوانین شهری آگاهی و اطلاعات کافی ندارند و حتی در صورت احساس سلب آسایش نسبت به حقوق از دست رفته خود بی‌تفاوت هستند و همین موضوع بهانه‌ای به دست متخلفان حوزه ساخت وساز برای گسترش و ادامه این نوع ساخت وساز‌ها در سطح شهر داده است.
ورود شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به پروژه‌های ساختوسازهای غیرمجاز در مشاعات برجهای هرمزان واقع در شهرک غرب با نامه اعتراض‌آمیز ساکنان برجهای مسکونی هرمزان آغاز شد. اهالی برجهای مسکونی هرمزان ساختوسازهای غیر مجاز و دست‌اندازی به مشاعات این محله را موجب بروز مشکلات فراوان از جمله گودبرداری عمیق در جوار سه برج محله و مسدود شدن راه دسترسی آتش‌نشانی و ورودی پارکینگ عنوان و در نامه‌ای اعتراض خود را به شورای عالی شهرسازی و معماری به‌عنوان مرجع اصلی رسیدگی به تخلفات شهرسازی اعلام کردند.
این پرونده اعتراض که بیش از یک سال است در کمیته فنی شورای عالی شهرسازی کشور مورد بررسی قرار گرفته اخیرا منجر به صدور یک مصوبه صریح و روشن درباره برجهای در حال ساخت مجاور برجهای مسکونی هرمزان شده است. عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی بعد از اطلاع از موضوع اعتراض اهالی برجهای مسکونی هرمزان در نامه‌ای به متولیان ساخت این برج (که برخی از آنها مدیران دولتی محسوب می‌شوند) دستور توقف روند ساخت وساز تا زمان بررسی دقیق اعتراض شهروندان را صادر کرده است.