مجموعه مديريت شهري تهران در سال93 به لحاظ نرخ تحقق اهداف كمي و كيفي قيدشده در برنامه پنج‌ساله دوم پايتخت، موفق شده «نمره قبولي» را كسب كند اما در اين كارنامه يكساله، صرف‌نظر از معدل كل، ريزعملكرد مربوط به دو حوزه استراتژيك تهران، نمرات كاملا متفاوت «زيرحدنصاب» و «حدمطلوب» را براي شهرداري به ثبت رسانده است. برنامه پنج‌ساله دوم شهر تهران كه سال گذشته به تصويب شوراي شهر رسيد چارچوب‌‌هاي كلي و جزئي سياست‌گذاري و اقدامات اجرايي شهرداري در بخش‌هاي مختلف شامل طرح‌هاي عمراني و پروژه‌هاي عملياتي چه در بخش هزينه‌اي و چه در بخش سرمايه‌گذاري را در فاصله ابتداي سال93 تا انتهاي سال97 مشخص كرده، طوري كه مديريت شهري تهران مكلف است صرفا در مسير برنامه پنج‌ساله حركت كند و ارقام شاخص‌هاي برنامه را در طول اين سال‌ها به سطح تعيين شده، ارتقا دهد.
در برنامه پنج‌ساله، ماموريت‌هاي جديدي علاوه بر آنچه روال كار شهرداري را تشكيل مي‌دهد نيز در نظر گرفته شده است از جمله يكسري تكاليف تازه در حوزه بازار مسكن كه بايد امسال به‌عنوان اولين سال اجراي اين برنامه، قسمت‌هايي از آنها شكل عملياتي به خود مي‌گرفت.
با اين حال، نتايج راستي‌آزمايي اهداف، ماموريت‌ها و طرح‌هاي برنامه بالادست شهرداري تهران نشان مي‌دهد: متولي «اداره پايتخت» در سال93 از بين حداقل 400 شاخص كمي و كيفي برنامه پنج‌ساله دوم، توانست ميانگين نمره 55 را از 100 اخذ كند. شاخص‌هاي برنامه در حوزه‌هايي همچون اقتصاد و ماليه شهر، فضاي‌سبز و محيط‌زيست شهر، حمل‌ونقل و طرح‌هاي ترافيك شهري، خدمات‌شهري و نگه‌داشت و همچنين شهرسازي و بازار مسكن، تدوين شده است كه در هر شاخص، وضع موجود پايتخت در سال92 با عدد و رقم مشخص شده و در عين حال، نقطه هدف شاخص‌ها در فاصله سال‌هاي 93 تا 97 نيز تعيين شده است.از كارنامه‌اي كه معاونت برنامه‌ريزي شهرداري تهران درباره نرخ تحقق اهداف برنامه پنج‌ساله دوم منتشر كرده، حاكي است:
اگر چه 55درصد آنچه بايد در سال93، در تمام حوزه‌هاي اداره پايتخت به اجرا درمي‌آمد، هم‌اكنون محقق شده اما در حوزه «شهرسازي و بازار مسكن»، اقدامات از نصف هم كمتر بوده است.
شهرداري تهران مكلف شده بود در طول سال جاري، بستر شتاب‌‌گيري ساخت‌وساز را از دو مجرای «كاهش مدت زمان صدور پروانه‌ساختماني» و همچنين «بازبيني و اصلاح ضوابط شهرسازي» فراهم كند، اما تاكنون فقط 40درصد كل اين دو برنامه اجرا شده است.
در برنامه پنج‌ساله دوم، براي شاخص «مدت زمان صدور پروانه» قيد شده است بايد در سال93، زمان لازم براي صدور پروانه‌ساختماني از 120 روز در سال92 به 60 روز در سال93 كاهش يابد اما هم‌اكنون، پروسه صدور به 100 روز تغيير يافته است. در حوزه «شهرسازي و بازار مسكن»، شهرداري يك تكليف جديد ديگر نيز برعهده‌اش قرار داشت كه آن «شناسايي عوامل موثر بر تحولات قيمت زمين و مسكن و اجاره‌بها در شهر تهران و همچنين اتخاذ تمهيدات لازم براي كنترل آنها» بود.
قسمت‌هايي از اين ماموريت بايد در سال93 عملياتي مي‌شد اما درصد تحقق شاخص مربوط به آن در كارنامه عملكرد شهرداري، «صفر» بوده است. با اين حال، شهرداري در حوزه فضاي‌سبز و محيط‌زيست، سقف نمره را دريافت كرده طوري كه در سال93 معادل 100 درصد آنچه بايد در قالب پارك، بوستان يا پارك جنگلي در سطح پايتخت ايجاد مي‌شد، احداث شده است. شهرداري بايد امسال معادل 5 هزار و 60 هكتار فضاي سبز و پارك در تهران ايجاد مي‌كرد و تاكنون 5هزار هكتار آن در مناطق 22گانه احداث شده است طوري كه سرانه فضاي‌سبز در تهران از 4/ 14 مترمربع در سال92 هم‌اكنون به 66/ 14 مترمربع افزايش پيدا كرده است. هدف‌گذاري اين شاخص در برنامه پنج‌ساله براي سال93 معادل 9/ 14 مترمربع تعيين شده كه پيش‌بيني مي‌شود تا پايان امسال، اين فاصله ناچيز نيز رفع شود.
تحقق اهداف در بافت‌فرسوده
گزارش عملکرد 9 ماهه شهرداری تهران از برش سال اول اجرای برنامه پنج ساله دوم نشان می‌دهد: شهرداری تهران توانسته تکالیف تعیین شده در حوزه بافت فرسوده را مطابق با اهداف کمی برنامه محقق کند، این در حالی است که میزان تحقق بیش از 90 درصد تکالیف شهرداری تهران در دو حوزه شهرسازی و حریم پایتخت نه تنها صفر درصد بوده است بلکه اهداف کمی نیز برای تکالیف تعیین شده تعریف نشده و از دستور کار حوزه مسوول بدون ذکر دلیل خارج شده است. ششمین پیوست لایحه پیشنهادی بودجه سال 94 که به ابتکار یکی از اعضای شورای شهر تهران منتشر شد به گزارشی از عملکرد 9 ماهه شهرداری تهران مطابق با اهداف پیش‌بینی شده در سال اول اجرای برنامه پنج ساله دوم اختصاص دارد که جزئیاتی از میزان تحقق اهداف برش سال اول برنامه را گزارش داده است.
این گزارش در 6 بخش مجزا با توجه به حوزه‌های ماموریتی شهرداری تهران تهیه شده است. در هر بخش محورهای اصلی تکالیف شهرداری به همراه جزئیات آن شامل وضعیت فعلی ماموریت، برآورد میزان تحقق هدف در سال جاری و سال‌های آتی برنامه پنج ساله دوم شهرداری تا افق 1397 و میزان تحقق این اهداف در 9 ماهه سال جاری توضیح داده شده است. بررسی جزء به جزء تکالیف مشخص شده برای مجموعه شهرداری تهران در سال اول اجرای برنامه پنج ساله دوم حاکی از آن است که موفق‌ترین حوزه عملکردی مدیریت شهری در اجرای این برنامه در تحقق تکالیف بافت فرسوده بوده است.
بارزترین هدف تعیین شده در حوزه بافت فرسوده احیا و نوسازی سالانه 10 درصد از مساحت بافت است که براساس آن دو هدف کمی تعریف شده است. افزایش پوشش قرارگیری بافت فرسوده در حوزه دفاتر و نصب عرصه نوسازی شده بافت فرسوده در کل بافت‌های فرسوده مصوب دو هدف کمی تعریف شده است که در سال جاری باید به ترتیب 90 و 5/ 23 درصد محقق می‌شدند. گزارش عملکرد 9 ماهه از این اهداف بیان می‌کند این دو هدف به ترتیب 90 و 26 درصد (بیش از سقف تعیین شده در برنامه) محقق شده‌اند.
بازتعریف شاخص‌ها و نحوه مداخله در بافت فرسوده نیز تکلیف دیگر شهرداری تهران در این حوزه است که برمبنای برنامه باید به صورت 100 درصدی در سال 93 محقق می‌شدند. این گزارش تحقق کامل این تکلیف را نیز نشان می‌دهد.
از دستور کار خارج شد!
بخش مهمی از گزارش به تکالیف حوزه ماموریتی شهرسازی و معماری اختصاص دارد. تکالیف حوزه شهرسازی، حریم و نظارت برکنترل ساخت‌وساز سه بخش این حوزه ماموریتی است که محورهای زیادی از تکالیف این بخش بدون تعریف اهداف کمی از دستور کار حوزه ماموریتی خارج شده‌اند و برخلاف اصول ارائه گزارش‌های عملکرد که بیان دلایل خارج شدن از دستور کار الزامی است؛ ذکر دلیل در این گزارش عملکرد مسکوت مانده است.
در بخش شهرسازی 8 محور تکلیفی در راستای جلوگیری از تخلفات ساخت‌وساز در شهر و تهیه طرح‌های موضعی و موضوعی تعریف شده است که از این تعداد در جدول ارائه گزارش چهار محور در خصوص تهیه طرح‌های موضعی و موضوعی شهری عبارت «هیچ اقدامی انجام نشده است» ذکر شده است و سه مورد دیگر نیز در مرحله انعقاد قرارداد هستند. این در حالی است که معاونت شهرسازی و معماری در چندین نوبت از اجرای کامل این اهداف خبر داده است. پایش و به روز رسانی طرح تفصیلی شهرتهران تنها محور تکلیفی این بخش است که با همت شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به طور 100 درصدی اجرایی شده است.
حریم تعطیل است
پیگیری تصویب و عملیاتی شدن تمامی طرح‌های تهیه شده در حریم، جلوگیری از رشد کالبدی شهر، تعیین تکلیف برنامه‌های حریم، طرح‌های ویژه ساماندهی حریم مهم‌ترین تکالیف تعیین شده در قالب برنامه پنج ساله دوم برای شهرداری تهران در حوزه حریم پایتخت که مطابق با گزارش عملکرد تهیه شده نه تنها اقدامی برای آن صورت نگرفته بلکه هیچ هدف کمی نیز برای آنها تعریف نشده است.
مطابق با برنامه پنج ساله دوم شهرداری موظف بود تا پایان سال جاری مبادی ورودی شهرتهران را ساماندهی کند که تاکنون 15 درصد آن محقق شده است. ضمن آنکه کنترل و رصد هوشمند حریم از 30 درصد تعریف شده برای سال جاری 25 درصد محقق شده به این معنا که تاکنون 5 دوربین جهت نظارت هوشمند حریم در محدوده نصب شده است. مطابق با گزارش عملکرد ارائه شده، پروژه‌های عملیات عمرانی واقع در حریم سطح شهر تهران در حالی که 8 میلیارد و 400 میلیون تومان برای آن اعتبار مصوب در نظر گرفته شده فاقد هدف کمی است. بنابراین میزان پیشرفت فیزیکی آن صفر درصد است و مقدار کاری برای آن تعریف نشده است. در این گزارش تاکید شده است: در راستای عمل به ماده 89 برنامه پنج ساله دوم برای تعیین تکلیف و تصویب برنامه‌ها و طرح‌های ویژه تهیه شده در حریم شهر تا پایان سال اول برنامه یعنی سال 93 تاکنون اقدامی انجام نشده است.
میزان تحقق؛ صفر درصد
بخش نظارت و کنترل ساخت وساز که در حوزه ماموریتی معاونت شهرسازی و معماری قرار دارد 7 وظیفه کلی برای شهرداری تعیین کرده است که میزان دستیابی به آنها صفر درصد گزارش شده است.
ارزیابی عوامل موثر بر تحولات قیمت و اجاره زمین و ساختمان در تهران، اصلاح ساختار عملیاتی برای نظارت بر ساخت‌وساز در حریم، اصلاح ساختار فعالیت‌های کمیسیون ماده 100، پیگیری در مطالعه شناسنامه فنی ساختمان برای صدور پایان کار، استقرار ساز و کارهای نظارتی ویژه بر سیما و منظر شهری از جمله محورهای تکلیفی این بخش است که تاکنون اقدام عملیاتی برای آن انجام نشده است. تدوین ضوابط ساختمان‌های بادوام و برقراری سازوکارهای اخذ عوارض مضاعف برای جلوگیری از تخریب نیز یکی از محورهای تکلیفی این بخش است که هم اکنون در مرحله تدوین ضوابط است و اقدام اجرایی برای آن صورت نگرفته است.
همچنین شهرداری تهران در این بخش موظف بوده است در راستای افزایش طول عمرمفید ساختمان‌های احداثی به تهیه ساز و کار آن اقدام کند اما تاکنون هیچ گامی در راستای تحقق آن برداشته نشده است.
این گزارش بیان می‌کند شهرداری تهران موظف است طی سال جاری میانگین زمان صدور انواع پروانه ساختمانی را از 120 روز به 60 روز کاهش دهد اما گزارش عملکرد 9 ماهه نشان می دهد تعداد روزهای کاهش یافته فقط 20 روز بوده است! همین‌طور میانگین زمان برآورد شده برای صدور انواع گواهی ساختمان و رسیدگی به پرونده‌های ساختمانی در سال جاری به ترتیب 50 و 55 روز بوده اما این گزارش بیان می‌کند تعداد روزهای مورد نیاز برای رسیدگی به این دو موضوع در شهرداری تهران در 9 ماه ابتدای 93 مطابق با برنامه پیش نرفته است.