گروه مسکن- فرید قدیری: شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور صبح دیروز در حضور دو مقام ارشد مدیریت شهری تهران، طرح تفصیلی پایتخت را سرانجام جراحی کرد و «زایده بدخیم» آن‌ را که گفته می‌شود منشا خطرناک‌ترین بیماری‌ امروز این کلان شهر شده از دل طرح بیرون آورد.
شهردار تهران که طی ماه‌های اخیر به خاطر انتقادات صریح مقامات دولتی –از رئیس‌جمهور گرفته تا وزیر راه‌وشهرسازی- نسبت به وضعیت آشفته ساخت‌وسازهای مسکونی و تجاری، به اندازه کافی از آمادگی لازم برای جرح و تعدیل قریب‌الوقوع «طرح تفصیلی» برخوردار شده بود، دیروز به همراه رئیس شورای شهر، در جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور حاضر شد تا از نقشه‌ای که با مدیریت او در دولت قبل، برای تهران طراحی شده بود دفاع کند اما چون دفاع از بی‌انضباطی بساز و بفروش‌ها، کار چندان آسانی نبود، رای نهایی روز گذشته شورای‌عالی شهرسازی به «توقف شکل موجود طرح تفصیلی» منجر شد. شهردار تهران یک هفته پیش نیز در همایش فعالان ساختمانی، برای دقایقی شنونده نقدهای عباس آخوندی به شیوه ناسالم درآمدزایی شهرداری بود و همان‌جا– البته بعد از آنکه وزیر همایش را ترک کرد- اشکالات تامین مالی شهر تهران را پذیرفت. با این حال، در شرایطی که انتظار نمی‌رفت بار دیگر آن هم به فاصله‌ای کوتاه، شهردار تهران در جمع مقامات دولتی حوزه شهرسازی حاضر شود، دیروز این حضور اتفاق افتاد و در اقدامی غیرمنتظره، قالیباف به صراحت اشکالات طرح تفصیلی تهران را پذیرفت.

  ماحصل جلسه دیروز شورای‌عالی
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، در جلسه دیروز شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور، ابتدا گزارشی که کمیته‌فنی شورای‌عالی در طی یک ماه گذشته درباره اشکالات طرح تفصیلی تهران تهیه کرده بود، قرائت شد و سپس حاضران در جلسه متقاعد شدند که در طرح تفصیلی تهران یک نقطه‌ضعف اساسی وجود دارد که منشا ساخت‌وسازهای بی‌قاعده، تغییر کاربری‌ها و رشد شدید حجم ساختمان‌سازی‌‌ها شده است. اعضای شورای‌عالی شهرسازی در جلسه دیروز با این تشخیص که طرح تفصیلی تهران مغایرت اساسی با سند فرداست خود– طرح جامع تهران- دارد و «نرخ جمعیت‌پذیری شهر» را به عنوان مهم‌ترین اصل تعریف شده در طرح جامع، رعایت نکرده است، به حذف این زایده (نرخ جمعیتی قیدشده در طرح تفصیلی) رای دادند. با مصوبه دیروز شورای‌عالی شهرسازی، سقف جمعیت‌پذیری شهر تهران از 12 میلیون و 900 هزار نفر به عنوان نرخی که هم‌اکنون در طرح تفصیلی لحاظ شده است به 10 میلیون و 500 هزار نفر کاهش پیدا کرد تا جمعیت تهران در سال 1404 از همان سقفی که در طرح جامع آمده است، تجاوز نکند. اعضای شورای‌عالی شهرسازی معتقدند با اصلاح صورت گرفته در سقف جمعیت‌پذیری شهر تهران، شاهراه بی‌نظمی‌های ساختمانی در پایتخت مهار می‌شود و چون در این اصلاحات، نرخ جمعیت‌پذیری تهران 6/18درصد کاهش پیدا کرده است، شهرداری مجاب می‌شود متناسب با سقف جدید، پروانه‌ساختمانی صادر کند، نه بیشتر. در بررسی‌های شورای‌عالی شهرسازی، تاکید شده است: مبنای کنترل جمعیت یک شهر، کنترل ساخت‌وساز در آن است به طوری که هرچقدر ظرفیت ساخت‌وساز افزایش پیدا کند، نرخ جمعیت‌پذیری در آن شهر نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه، جمعیت ساکن در شهر بیشتر می‌شود.
به همین منظور، شورای‌عالی در اولین مرحله اصلاحات طرح تفصیلی تهران، نرخ جمعیت‌پذیری این کلان‌شهر را کاهش داد. این در حالی است که برخی مسوولان سابق معتقد بودند: در تهران ارتباطی بین ساخت‌وسازهای بیشتر و افزایش جمعیت وجود ندارد؛ چون اگر وجود داشت، تعداد خانه‌های خالی در پایتخت طی دو سه سال اخیر -که ساخت‌وساز زیاد شد- از 300 هزار فقره به 500 هزار فقره افزایش نمی‌یافت بلکه بلافاصله جمعیت تهران متناسب با واحدهای جدید، اضافه و در این خانه‌ها مستقر می‌شد. اما مسوولان مسکن دولت فعلی، این نظریه را قبول ندارند و تاکید می‌‌کنند: وجود خانه‌های خالی در تهران به اقتصاد بیمار بخش مسکن، ناتوانی قدرت خرید، رکود معاملات، معافیت محتکران مسکن از پرداخت مالیات و دلایلی از این نوع مربوط است.

  اصلاحات بعدی، در نوبت
پیروز حناچی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور درباره جزئیات جلسه روز گذشته به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: در شورای عالی مصوب شد سقف جمعیت‌پذیری شهر تهران تا سال 1404 از 10میلیون و 500 هزار نفر تجاوز نکند. حناچی تصریح کرد: در این جلسه همچنین مقرر شد راهکارها و سیاست‌هایی را که باید در ساخت‌وسازهای شهر تهران به‌کار گرفته شود تا «سقف جمعیتی مصوب» محقق کند، در جلسات کارشناسی بعدی شورای‌عالی مورد پیگیری و بررسی قرار گیرد. در جلسه دیروز شهردار تهران نیز طرح تفصیلی را دارای اشکال دانسته و ایرادات آن را پذیرفته اما در عین حال، اعلام کرده است: طرح دارای اشکال برای شهر بهتر از نداشتن طرح است.

  احتمال انفجار جمعیتی وجود داشت
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، در دولت قبل، به‌رغم آنکه حداکثر سقف جمعیت‌پذیری تهران در طرح جامع، 10 میلیون و 500 هزار نفر تعیین شده بود و طبق قانون، همین نرخ باید در تدوین طرح تفصیلی اعمال می‌شد، اما طراحان طرح تفصیلی این نرخ را تا 9/12 میلیون نفر افزایش دادند. در گزارشی که مشاور معین طرح تفصیلی تهران، برای وزارت راه‌وشهرسازی تهیه کرده بود و چند هفته پیش به شورای‌عالی ارائه کرد، هشدار داده شده بود که جمعیت‌پذیری شهر تهران حتی از نرخ 9/12 میلیون نفر قیدشده در طرح تفصیلی، باز هم بیشتر می‌شود و تغییراتی که بعد از تهیه نسخه اولیه طرح تفصیلی، در این طرح اعمال شد از جمله اضافه تراکم‌های تشویقی یا برج‌سازی‌های منطقه22، بار جمعیتی شهر را افزایش شدید خواهد داد. محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی شورای‌شهر تهران که در جلسه دیروز شورای‌عالی شهرسازی حاضر شده بود، در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: گزارش مشاور معین باعث شد اعضای شورای‌عالی متقاعد شوند اصلاح اساسی در طرح تفصیلی اعمال کنند. در حال‌حاضر شهر تهران طبق آخرین آمار رسمی مرکز آمار، 8 میلیون و 200 هزار نفر جمعیت دارد که اگر روال موجود طرح تفصیلی ادامه پیدا می‌کرد، نرخ جمعیت‌پذیری پایتخت تا 10 سال آینده انفجارگونه بیش‌از 40درصد افزایش پیدا می‌کرد. سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی شورای ‌شهر تهران به بخش دیگری از جلسه روز گذشته شورای‌عالی اشاره کرد و گفت: هر چند شورای‌عالی بنا داشت بعد از تصویب کاهش نرخ جمعیت‌پذیری تهران، سایر مفاد طرح تفصیلی را اصلاح کند اما ما درخواست کردیم به لحاظ تبعات اجتماعی، این اجازه داده شود اصلاحات بعدی ابتدا در شورای‌شهر مورد بررسی قرار بگیرد و سپس در شورای‌عالی مطرح شود.

  4 نوع مغایرت اساسی
روزگذشته، پیروز حناچی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور درباره مغایرت‌های 4گانه طرح تفصیلی با طرح جامع تهران  به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: : مساحت محدوده شهر تهران، پهنه‌هایی که براساس آن مناطق به قسمت‌های «مسکونی»، «تجاری»، «مختلط» و «فضای سبز و گردشگری» تقسیم شده‌اند، بارگذاری جمعیتی و در نهایت میزان انطباق با اسناد فرادست جزو 4 نوع مغایرتی هستند که در حال‌حاضر در طرح تفصیلی در حال بررسی است.

  متاسفانه طرح‌تفصیلی قابل تفسیر است
دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور درباره سایر اشکالات طرح تفصیلی جدید تهران گفت: در طرح تفصیلی، وظیفه ما این است که جاهایی را که موارد برخلاف روح طرح جامع و طرح‌های بالادست است، به سمت مسیر قانونی هدایت کنیم. اصل کاری که در جریان بازنگری انجام می‌شود این است که آنچه را در طرح تفصیلی تهران قابل ادامه نیست، اصلاح کنیم. بسیاری از نقشه‌های موجود در طرح تفصیلی قابل تفسیر است که باید این موضوع اصلاح شود. مثلا یک بند در طرح تفصیلی تهران وجود دارد و این است که در زیرنویس نقشه‌هایی که هنگام استعلام مالکان از سایت طرح تفصیلی، برای آنها به نمایش درمی‌آید، درمورد خانه‌های تاریخی، می‌گوید اگر سازمان میراث فرهنگی ظرف دو سال خانه‌های تاریخی موجود در تهران را ثبت کرد که هیچ، اما اگر ثبت نکرد، شهرداری می‌تواند برای این خانه‌ها پروانه ساختمانی صادر کند. این بند و بند‌های مشابه آن‌که عمدتا به‌صورت پاورقی در نقشه‌ها آمده باید تغییر کند؛ چون سازمان میراث فرهنگی که نمی‌تواند ظرف این مدت همه بناهای تاریخی را تعیین تکلیف کند؛ چراکه برای انجام آن نیازمند بودجه عظیمی است.

  تغییر چهره جنوب با اصلاح طرح
حناچی افزود: در مناطقی از تهران که بافت سنتی و تاریخی وجود دارد باید روند تازه‌ای را حاکم کنیم تا سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در آنجا شوند و اجازه مرمت و نوسازی در چارچوب ضوابط مشخص را بدهیم؛ اما الان چون کفه ترازو به ضرر سرمایه‌گذاری در این مناطق است و رغبتی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد و در مقابل، در مناطق شمالی شهر تهران تراکم‌بالا برای ساخت‌وساز داده می‌شود، این توازن برقرار نیست.  دبیر شورای‌عالی شهرسازی تاکید کرد: ما در بازنگری طرح تفصیلی، می‌خواهیم نوعی تعادل در سرمایه‌گذاری در مناطق مختلف تهران ایجاد کنیم.